Με αφορμή τη συμπλήρωση 51 χρόνων από το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου του 1967 και την εγκαθίδρυση της στρατιωτικής δικτατορίας στην Ελλάδα, το Αρχείο της ΕΡΤ ψηφιοποίησε και παρουσιάζει για πρώτη φορά το μοναδικό αρχειακό ντοκουμέντο:
Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΤΗ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΜΕΤΑ 20 ΧΡΟΝΙΑ
Πρόκειται για εκπομπή-ντοκουμέντο με θέμα την περίοδο της Δικτατορίας στη Θεσσαλονίκη, που παρουσίασε ο Ραδιοτηλεοπτικός Σταθμός Θεσσαλονίκης το 1987 – πριν την επίσημη έναρξη της ΕΡΤ3- με αφορμή την 20η επέτειο από την επιβολή της Χούντας των Συνταγματαρχών στις 21 Απριλίου 1967. Η εκπομπή παρακολουθεί την αντίσταση κατά της Χούντας στη Θεσσαλονίκη, μέσα από ντοκουμέντα και μαρτυρίες πρωταγωνιστών του αντιδικτατορικού αγώνα, και ολοκληρώθηκε σε δύο μέρη.
Μέρος Α
Νέο
Στο Α΄ Μέρος της εκπομπής “Η Θεσσαλονίκη στη Δικτατορία μετά 20 χρόνια” παρουσιάζονται οι πρώτες αντιδράσεις και οι πρώτες αντιχουντικές συσπειρώσεις από την αρχή της επιβολής της Δικτατορίας. Από την επόμενη κιόλας μέρα του πραξικοπήματος στελέχη νεολαίας από τον χώρο του Κέντρου και της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη συγκροτούν αντιδικτατορικές οργανώσεις, με μεγαλύτερη το Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο (ΠΑΜ), τα οποία μιλούν για τις κινητοποιήσεις τους τις πρώτες ημέρες μετά το πραξικόπημα. Περιλαμβάνονται οι μαρτυρίες του γιατρού Κώστα Τριαρίδη, τότε ηγετικού στελέχους της ΕΔΗΝ, του Λαοκράτη Χαλβατζή και του Μιχάλη Σπυριδάκη, τότε στελέχη της Νεολαίας Λαμπράκη Θεσσαλονίκης και του τότε φοιτητή, αρχισυντάκτη του «Ριζοσπάστη» Θανάση Καρτερού. Παρουσιάζεται, επίσης, το γεγονός της δολοφονίας του νέου Γιάννη Χαλκίδη, μέλους ομάδας αγωνιστών του «Πατριωτικού Μετώπου» η οποία πυροδότησε έκρηξη σε κολόνα της ΔΕΗ κόβοντας την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος στα εγκαίνια της έκθεσης της ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο του 1967. Ο Θεόδωρος Καζέλης, ο Γρηγόρης Παντής και ο Νάντης Χατζηγιάννης που ήταν μέλη της ομάδας αναπαριστούν με τις μαρτυρίες τους το γεγονός και το χρονικό της καταδίωξής τους ενώ για τη δολοφονία του Γιάννη Χαλκίδη μιλούν επίσης ο Τάκης Ρίζος και η Σοφία Χαλκίδη. Οι περιγραφές των αγωνιστών αποκαλύπτουν το σκληρό πρόσωπο της Χούντας όπως επιβλήθηκε μέσα από τις συλλήψεις, τις πιέσεις και τα βασανιστήρια. Η ηθοποιός Αφρούλα Σαπουντζή-Κανάκη που υπέστη άγρια κακοποίηση από τα όργανα της Χούντας, καταθέτει την προσωπική της μαρτυρία. Επίσης, οι καθηγητές Αριστόβουλος Μάνεσης και Δημήτρης Μαρωνίτης αναφέρονται στη στάση των πανεπιστημιακών δασκάλων, στις αντιδράσεις τους και στις διώξεις τους την περίοδο της επταετίας.
Μέρος Β
Νέο
Το Β’ Μέρος της εκπομπής “Η Θεσσαλονίκη στη Δικτατορία μετά 20 χρόνια” επικεντρώνεται στο 1968 και στα χρόνια που ακολούθησαν όταν κορυφώνεται η οργάνωση της αντίστασης κατά της Χούντας στη Θεσσαλονίκη. Παρακολουθεί την οργάνωση της αντιδικτατορικής φοιτητικής κίνησης ενώ πρωταγωνιστές του φοιτητικού κινήματος εξηγούν πώς έφτασαν στην κατάληψη του Πολυτεχνείου της Θεσσαλονίκης. Μιλούν ο Μιχάλης Σπυριδάκης, επικεφαλής της αντιστασιακής οργάνωσης «Ρήγας Φεραίος» στη Θεσσαλονίκη, ο Σωτήρης Τσιακμάκης, ο Αντώνης Γούλας ,η Ρία Καλφακάκου, ο Νίκος Παπαδάκης, ο Γιάννης Βασιλειάδης, ο Γιώργος Αποστολάκης και ο Θωμάς Βασιλειάδης. Ταυτόχρονα παρακολουθούμε τις διώξεις των νεολαίων από τα όργανα της Χούντας, τις δίκες και τις κακοποιήσεις που υπέστησαν. Μέλη του «Πατριωτικού Αντιδικτατορικού Μετώπου» συνελήφθησαν, πολλοί βασανίστηκαν, στελέχη του καταδικάστηκαν σε ισόβιες ή πολύχρονες ποινές: ο Αλέκος Γκαγκανιάρας που ήταν μέλος της Οργάνωσης Κομμουνιστικής Νεολαίας Θεσσαλονίκης μιλάει για τη δίκη των «17» του ΠΑΜ στο Στρατοδικείο της Θεσσαλονίκης. Για τα βασανιστήρια που υπέστησαν μιλούν η Ασπασία Καρρά και ο Αργύρης Μπάρας. Επίσης, με ντοκουμέντα και μαρτυρίες παρουσιάζεται η δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γιώργου Τσαρουχά το Μάιο του 1968 ο οποίος συνελήφθη ενώ πήγαινε από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα. Μιλούν η Μαρία Θεοδωρίδου, ο Βασίλης Μάστορας και η κόρη του Καίτη Τσαρουχά. Στην εκπομπή, γίνεται ακόμη αναφορά στη δράση της αντιδικτατορικής οργάνωσης «Δημοκρατική Άμυνα» Θεσσαλονίκης μέλη της οποίας υπήρξαν μεταξύ άλλων οι καθηγητές του ΑΠΘ Δημήτρης Ευρυγένης και Αριστόβουλος Μάνεσης. Για τα δελτία πληροφοριών της οργάνωσης και τη διακήρυξη των θέσεών της μιλάει ο Κώστας Πύρζας. Στην εκπομπή μιλούν ακόμη ο ηθοποιός Στέλιος Γούτης και η βιβλιοπώλης Καίτη Σακκέτα για την αντίδραση των νέων απέναντι στο καθεστώς μέσα από αντιστασιακές πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Η εκπομπή πλαισιώνεται από φωτογραφικό και έντυπο υλικό, καθώς και κινηματογραφικά επίκαιρα από εκδηλώσεις της Χούντας στη Θεσσαλονίκη.
Παραγωγή: Ρ.Σ. Θεσσαλονίκης
Σκηνοθεσία: Γιώργος Μίχος, Στάθης Τσώνος
Έρευνα: Χρίστος Ζαφείρης, Μιχάλης Γ. Τριανταφυλλίδης, Κλέαρχος Τσαουσίδης
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr