Διακόσια εικοσιπέντε χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τον μαρτυρικό θάνατο του Ρήγα ο οποίος βασανίστηκε και θανατώθηκε διά στραγγαλισμού στις 11/24 Ιουνίου 1798 μαζί με τους επτά Έλληνες συντρόφους του στον πύργο Νεμπόισα στο Βελιγράδι, αφού παραδόθηκαν από τις αυστριακές αρχές στους Τούρκους. Ο Ρήγας Βελεστινλής ή Φεραίος, που γεννήθηκε το 1758 στο Βελεστίνο της Θεσσαλίας (όπου η αρχαία πόλη Φεραί), υπήρξε ο πρώτος ο οποίος συνέλαβε το όραμα της απελευθέρωσης των υπόδουλων λαών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που εμπνεύστηκε από τις ιδέες του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης και τις μεταλαμπάδευσε στα Βαλκάνια. Οι ιδέες του για τη δημοκρατική Κοινοπολιτεία αποτυπώθηκαν στη δωδεκάφυλλη Χάρτα του και το επαναστατικό του κείμενο «Νέα Πολιτική Διοίκηση». Σε όλα τα έργα του υπόγραφε: «Ρήγας Βελεστινλής Θετταλός».Με το «Θούριό» του επίσης συνέβαλε σημαντικά στην αφύπνιση του υπόδουλου γένους.
Δείτε από το Αρχείο της ΕΡΤ το ντοκιμαντέρ αφιέρωμα:
ΡΗΓΑΣ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗΣ
(video)
Ντοκιμαντέρ παραγωγής του 1999, με θέμα τη ζωή, την εκδοτική δραστηριότητα και το πολιτικό όραμα του Ρήγα Βελεστινλή (Φεραίου). Ιστορικοί, όπως η Αικατερίνη Κουμαριανού, ο Βασίλης Παναγιωτόπουλος και η Μαρία Μαντουβάλου, αποτιμούν την προσωπικότητα και το όραμα της βαλκανικής συνεργασίας του Ρήγα και επισημαίνουν τον ρόλο του στη θεμελίωση του απελευθερωτικού κινήματος κατά της οθωμανικής κυριαρχίας.
Γίνεται αναφορά στη μόρφωση που έλαβε, στο ιστορικό περιβάλλον των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών μέσα στο οποίο διαμορφώθηκαν τα πολιτικά του πιστεύω, στο λόγιο κλίμα του φαναριωτισμού εντός του οποίου ανδρώθηκε και στην επαφή του με την ευρωπαϊκή σκέψη η οποία επηρέασε σημαντικά το νεωτερικό του πνεύμα. Τονίζεται η αποφασιστική επιρροή που άσκησε στην πνευματική διαμόρφωση του Ρήγα η προσωπικότητα του Δημήτριου Καταρτζή.
Αναφέρονται οι σημαντικότεροι σταθμοί της διαδρομής του από τη Ζαγορά στην Κωνσταντινούπολη και από εκεί στο Βουκουρέστι και στη Βιέννη, όπου ανέπτυξε τη γόνιμη δραστηριότητά του και οργάνωσε το επαναστατικό του κίνημα. Στο Βουκουρέστι ο Ρήγας συνέθεσε όλο το έργο του, εκεί τύπωσε και τους χάρτες του και τους περίφημους «θούριους», και συγκεκριμένα κατά την περίοδο 1790 – 1796, μετά δηλ. την επιστροφή του από την Βιέννη. Στη Βιέννη τύπωσε τα βιβλία του «Φυσικής Απάνθισμα» και «Σχολείο των ντελικάτων εραστών» (1790). Στη συνέχεια μνημονεύεται η μετάβασή του στην Τεργέστη, η σύλληψή του από τις αυστριακές Αρχές, η φυλάκισή του με την κατηγορία της οργάνωσης επαναστατικού σχεδίου κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και η θανάτωσή του το 1798. Με τον θάνατό του επισημαίνεται ότι έθεσε τα θεμέλια μιας νέας πορείας στο απελευθερωτικό ζήτημα απέναντι στην οθωμανική κυριαρχία.
Στο επίπεδο της πολιτικής διοίκησης, παρατίθενται οι φιλελεύθερες απόψεις του Ρήγα για μια ενιαία δημοκρατική διακυβέρνηση που προοριζόταν να καλύψει την ευρύτερη γεωγραφική ζώνη της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και τις δυτικές παρυφές της ασιατικής ηπείρου, οι οποίες διαπνέονταν από το πνεύμα του Διαφωτισμού και τις γαλλικές επαναστατικές ιδέες που ενστερνίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1790.
Ο συγγραφέας Γιώργος Γιάνναρης μιλά για τη συνεισφορά του μέσα από το επαναστατικό τραγούδι. Τέλος, ο ιστορικός Βασίλης Σφυρόερας κάνει λόγο για τις αναφορές στο Ρήγα στα κείμενα των αγωνιστών του ’21 ενώ ο Βασίλης Παναγιωτόπουλος αναφέρεται στην πρόσληψη του Ρήγα στη σύγχρονη εποχή, στην επικαιρότητα του έργου του και στην επίδραση που άσκησε το όραμα και η μορφή του στις μετέπειτα γενιές.
Μια εκπομπή του Κώστα Χριστοφιλόπουλου
Σκηνοθεσία: Πάνος Κυπαρίσσης
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr